DATEM, psikolojik sorunlar için etkisi bilimsel olarak desteklenmiş güncel psikoterapi yaklaşımları üzerine uzmanlaşmış, temel ve uygulamalı klinik araştırmalar yürüten, yetkin psikoterapistler yetiştirmek için eğitim ve süpervizyon programları düzenleyen bir merkezdir. Merkez Prof. Dr. Ebru Şalcıoğlu tarafından kurulmuştur ve yönetilmektedir.
BiKTEP Bilimsel Kanıt Temelli Psikoterapiler Programı
DATEM psikolojik sorunların sağaltımında bilimsel kanıt temelli klinik uygulama yaklaşımını benimsemektedir. Bu yaklaşım, psikolojik sorunlar için tedavi seçimi yaparken araştırmaların sunduğu en güncel, geçerli ve güvenilir bilimsel kanıtları klinik uzmanlık ile bütünleştirerek değerlendirmek gerektiğini savunur.1 Bu bağlamda klinik uzmanlık, psikolojik sorunları değerlendirme ve terapi yöntemlerini seçip kullanmada ileri düzey klinik bilgi, beceri ve deneyime sahip olma anlamına gelmektedir. Bu yaklaşım aynı zamanda tedavi seçimlerinde danışanların özelliklerini, tercihlerini ve kültürünü gözetmek gerektiğini de vurgular.1 DATEM bu yaklaşımın öngördüğü anlayıştan hareketle tüm klinik, araştırma ve eğitim çalışmalarını başlattığı Bilimsel Kanıt Temelli Psikoterapiler (BiKTEP) Programı bünyesinde yürütmektedir.
Bilişsel ve Davranışçı Terapiler
Bilişsel Davranışçı Terapi ya da kısaca BDT olarak da bilinen bu terapi ekolü psikolojik sorunları sorunlu duygu, düşünce ve davranış olarak tanımlar ve terapi sürecinde bunları hedefleyerek iyileşme sağlamaya çalışır. Günümüzde BDT sağladığı iyileşmeye yönelik üzerinde en fazla araştırma yapılmış psikoterapi yaklaşımıdır.2 Bugüne kadar herhangi bir başka psikoterapi yaklaşımı sistematik olarak BDT’ye üstünlük sağlamamıştır ve psikoterapiler arasında üstünlük varsa, bu tipik olarak BDT’den yanadır.2 Güncel bilimsel kanıtlar değerlendirilerek hazırlanan ve ruh sağlığı uzmanlarını psikolojik sorunların tedavisi ile ilgili kararlarında doğru yönlendirmeyi amaçlayan uluslararası klinik uygulama kılavuzları BDT’yi çok sayıda psikolojik sorunun tedavisinde ilk tercih edilmesi gereken yaklaşım olarak önermektedir.
BDT standart tek tip bir terapi değildir, çok sayıda BDT programı ve protokolü bulunmaktadır. BDT program ve protokollerini birbirinden ayıran benimsedikleri felsefi ve teorik ilkelerle birlikte terapide kullandıkları yöntemler ve geliştirildikleri farklı sorunlar için aldıkları bilimsel destektir.
BDT Eğitimi
DATEM, BiKTEP Programı kapsamında ruh sağlığı alanında öğrenim gören ve bu alanda çalışan uzmanlara yönelik geniş kapsamlı Bilişsel ve Davranışçı Terapilerin Klinik Uygulamaları Eğitimi (BDT Eğitimi) düzenlemektedir. Bunun yanı sıra, aktif danışan gören klinisyenlerin klinik yeti ve becerilerini güçlendirmek için süpervizyon programları açmaktadır. Tüm eğitimler ve süpervizyonlar Prof. Dr. Ebru Şalcıoğlu tarafından verilmektedir.
DATEM’in düzenlediği eğitimler Batı ülkelerinde klinik pratikte ve klinik psikoloji eğitim programlarında benimsenen iki temel yaklaşıma dayanmaktadır. Bunlardan ilki, yukarıda ayrıntılı olarak bahsedilen Bilimsel Kanıt Temelli Klinik Uygulama yaklaşımıdır. DATEM’in eğitimlerinde her bir ruh sağlığı sorunu için etkisi üzerine en fazla bilimsel kanıt bulunan BDT programları ve protokolleri ile bunların barındırdığı terapi yöntemleri katılımcılara aktarılmaktadır. İkinci yaklaşım, klinik psikoloji alanında hem eğitim hem de klinik uygulamada benimsenen Klinik Bilim Modeli’dir. Bu model; klinik değerlendirme yöntemleri seçme, uygulama ve yorumlamada; danışana uygun bilimsel kanıt-temelli terapi yöntemi seçerken maliyet, fayda ve risk analizi yapmada; terapilerin yararlılığını ve maliyet etkinliğini değerlendirmede; terapi sonuçlarını etkileyen faktörleri ve iyileşmeyi ortaya çıkaran mekanizmaları incelemede terapistlerin bir bilim insanı gibi düşünmesi ve davranması gerekliliğini savunur. DATEM’in eğitim felsefesi, hedefleri ve yöntemleri, klinik bilim modelini temel alır.
Araştırma
DATEM psikolojik sorunların ortaya çıkış mekanizmaları ve etkili tedavilerine yönelik araştırmalar yürütmektedir. Prof. Dr. Ebru Şalcıoğlu doğal afetler, insan hakları ihlalleri, kadına yönelik şiddet sonrası ortaya çıkan travma sonrası stres sorunlarının etiyolojisine ve tedavisine yönelik çok sayıda uluslararası araştırma projesi yürütmüştür. Bu çalışmalar uluslararası bilimsel dergilerde yayınlanmış ve konferanslarda sunulmuştur. Şu an fiziksel, cinsel ve psikolojik şiddet gören kadınlarda gelişen travmatik stres sorunlarını ve bu sorunların davranışçı yöntemlerle tedavisinin etkinliğini inceleyen araştırma projeleri yürütmektedir.
1 American Psychological Association (2006) Evidence-based practice in psychology. American Psychologist, 61(4), 271-285.
2 David D, Cristea I and Hofmann SG (2018) Why Cognitive Behavioral Therapy Is the Current Gold Standard of Psychotherapy. Front. Psychiatry 9:4. doi: 10.3389/fpsyt.2018.00004